Van bướm là một trong những loại van công nghiệp phổ biến nhất hiện nay, được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống đường ống dẫn dầu, nước, khí và nhiều môi chất khác. Đặc biệt, van bướm tay gạt (Butterfly Valve Lever Type) với thiết kế nhỏ gọn, vận hành dễ dàng và giá thành hợp lý đã trở thành lựa chọn ưu việt của nhiều chủ đầu tư và nhà thầu. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về van bướm tay gạt, từ cấu tạo, nguyên lý hoạt động đến cách lắp đặt, sử dụng và bảo trì đúng cách.
Khái niệm van bướm tay gạt
Van bướm tay gạt là một loại van điều chỉnh lưu lượng trong đó cơ cấu đóng mở là một đĩa hình tròn (gọi là cánh bướm) xoay quanh một trục được gắn liền với tay gạt ở bên ngoài thân van. Khi tay gạt được đẩy sang trái hoặc phải, đĩa van sẽ quay một góc tương ứng để thay đổi tiết diện dòng chảy, từ đó điều tiết được tốc độ và lưu lượng môi chất đi qua.
Nhờ thiết kế đơn giản, gọn nhẹ cùng tính đa dụng cao, van bướm tay gạt có mặt trên hầu hết các hệ thống công nghiệp và dân dụng như:
- Hệ thống nước sạch, nước thải
- Hệ thống cấp thoát nước cho nhà máy, xí nghiệp
- Hệ thống PCCC
- Đường ống dẫn khí, dầu, hóa chất
- Hệ thống tưới tiêu nông nghiệp
- Các công trình thủy lợi, thủy điện
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của van bướm tay gạt
1. Cấu tạo van bướm tay gạt
Một van bướm tay gạt tiêu chuẩn thường bao gồm các bộ phận chính sau:
-
Thân van (body): Có dạng ống tròn, bên trong là lòng van để chứa đĩa van và các chi tiết khác. Thân van được chế tạo từ gang, thép, inox hoặc nhựa tùy vào điều kiện làm việc.
-
Đĩa van (disc): Bộ phận chủ yếu dùng để cản dòng chảy, thường được làm bằng gang dẻo, inox, thép không gỉ. Mặt đĩa van tiếp xúc với gioăng làm kín khi van đóng.
-
Trục van (stem): Trục truyền chuyển động từ tay gạt đến đĩa van, nối cố định đĩa van với thân van. Khi tay gạt xoay, trục van sẽ xoay đĩa van đến vị trí mong muốn.
-
Gioăng làm kín: Được làm từ cao su hoặc vật liệu polyme đặc biệt, đảm bảo kín khít giữa đĩa van và thân van khi van đóng, tránh rò rỉ môi chất.
-
Tay gạt (lever handle): Phần tay cầm để điều khiển van, thường có một lò xo và cơ cấu khóa để giữ van ở vị trí mong muốn. Vật liệu làm tay gạt là thép hoặc inox.
-
Các chi tiết phụ khác: Bulong, đai ốc, vòng đệm, mặt bích, sơn phủ chống ăn mòn...
2. Nguyên lý hoạt động của van bướm tay gạt
-
Khi van đóng hoàn toàn: Tay gạt ở vị trí vuông góc với trục van, đĩa van nằm song song với thân van, gioăng được ép chặt vào mặt đĩa để ngăn chặn dòng chảy đi qua.
-
Khi van mở: Tay gạt được xoay một góc nhất định (thường là 0° - 90°) để điều khiển đĩa van quay một góc tương ứng. Khi đó tiết diện lòng van được mở ra cho phép dòng chảy đi qua với tốc độ và lưu lượng phù hợp.
-
Độ mở của van bướm phụ thuộc vào lực tác động lên tay gạt. Góc mở càng lớn thì lưu lượng qua van càng cao. Tuy nhiên kể cả khi van mở hoàn toàn 90° thì vẫn còn một phần diện tích đĩa van cản trở dòng chảy nên lưu lượng không thể đạt 100%.
-
Van bướm tay gạt có thể dễ dàng điều chỉnh mở, đóng nhanh và chính xác nhờ cơ cấu đòn bẩy của tay gạt và trục đĩa van. Tính năng này rất phù hợp cho các ứng dụng cần kiểm soát lưu lượng thường xuyên.
Phân loại van bướm tay gạt
Van bướm tay gạt có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau như chất liệu, kiểu kết nối, kích thước, áp suất định mức... Dưới đây là một số cách phân loại phổ biến:
1. Theo chất liệu chế tạo
-
Van bướm gang: Phổ biến nhất do giá thành rẻ, độ bền cao, thích hợp cho nước sạch và nhiều môi chất ít ăn mòn.
-
Van bướm inox: Chế tạo từ inox 304, 316, 316L... có khả năng chống ăn mòn vượt trội, phù hợp với môi trường khắc nghiệt như nước biển, dung dịch hóa chất.
-
Van bướm nhựa: Thường dùng nhựa UPVC, PP, PVDF... cho trọng lượng nhẹ, chống ăn mòn tốt nhưng giới hạn về nhiệt độ và áp suất làm việc.
2. Theo kiểu kết nối với đường ống
-
Kiểu kẹp (wafer): Van được đặt giữa 2 mặt bích của đường ống rồi dùng bulong xiết chặt. Ưu điểm là nhỏ gọn, chi phí thấp nhưng kém bền và dễ rò rỉ.
-
Kiểu tai bích (lug): Van có các lỗ ren trên thân để bắt bulong với mặt bích, giúp kết nối chắc chắn, chịu được áp suất cao nhưng chiếm diện tích lớn hơn.
-
Kiểu mặt bích: Van và ống được hàn trực tiếp vào mặt bích để nối với nhau. Kiểu này đảm bảo độ kín cao nhất nhưng tốn kém về chi phí gia công và lắp đặt.
Ưu nhược điểm của van bướm tay gạt
1. Ưu điểm
-
Cấu tạo đơn giản, nhỏ gọn, trọng lượng nhẹ, dễ lắp đặt trong không gian hạn chế.
-
Đóng mở nhanh và dễ dàng bằng tay gạt, thuận tiện cho việc điều chỉnh lưu lượng.
-
Giá thành rẻ hơn nhiều so với các loại van có cùng chức năng như van bi, van cầu.
-
Độ kín cao, ít bị rò rỉ nhờ cơ cấu làm kín bằng gioăng và áp lực đàn hồi.
-
Đa dạng về chất liệu, kích cỡ và kiểu kết nối, đáp ứng nhiều ứng dụng khác nhau.
-
Độ mài mòn và tổn thất áp suất thấp do cấu trúc dòng chảy thuận lợi bên trong van.
2. Nhược điểm
-
Không phù hợp cho đường ống có đường kính quá lớn (thường giới hạn ở DN 300).
-
Không thích hợp với môi chất chứa nhiều cặn bẩn, chất rắn lơ lửng vì dễ làm kẹt đĩa van.
-
Không nên dùng cho các hệ thống có áp suất và nhiệt độ cao (trên 25 bar và 200°C).
-
Cần lực tác động lớn khi vận hành ở đường ống có đường kính lớn do không có cơ cấu trợ lực.
-
Độ kín và tuổi thọ kém hơn so với van bi, van cầu do cơ cấu làm kín đơn giản hơn.
Lưu ý khi lắp đặt, vận hành và bảo trì van bướm tay gạt
1. Lắp đặt van bướm tay gạt
-
Đảm bảo van có kích thước và áp suất phù hợp với đường ống và môi chất sử dụng.
-
Lắp van đúng hướng dòng chảy, đĩa van phải mở cùng chiều với dòng chảy (mũi tên trên thân van).
-
Với van bướm kiểu kẹp, cần sử dụng đầy đủ bulong và đai ốc đi kèm, siết chặt chéo theo thứ tự.
-
Kiểm tra độ đồng tâm của mặt bích, tránh gây cong vênh làm hỏng van.
-
Nếu van được lắp gần bơm, nên để cách ít nhất 5 lần đường kính ống để tránh rung động.
2. Vận hành van bướm tay gạt
-
Chỉ đóng mở van khi đã ngắt thiết bị và giải phóng áp suất trong đường ống.
-
Thao tác đóng mở phải nhẹ nhàng, từ từ để tránh gây sốc áp lực cho hệ thống.
-
Không để van ở trạng thái mở một phần trong thời gian dài vì có thể làm hỏng gioăng.
-
Kiểm tra định kỳ tình trạng của đĩa van, trục, gioăng, tay gạt xem có bị hư hỏng, rò rỉ không.
3. Bảo trì van bướm tay gạt
-
Thường xuyên tra dầu mỡ cho các khớp nối và ổ trục trên van.
-
Vệ sinh van sạch sẽ, loại bỏ cặn bẩn bám trên bề mặt tiếp xúc của đĩa van và gioăng.
-
Thay thế kịp thời các chi tiết bị mài mòn như gioăng, vòng đệm, bulong...
-
Sửa chữa hoặc thay mới van nếu phát hiện các hư hỏng không thể khắc phục như nứt thân van, gãy trục, biến dạng đĩa van.
Địa chỉ cung cấp van bướm tay gạt uy tín chất lượng
Công ty CP Khoa học công nghiệp Đại Nam là đơn vị hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp các sản phẩm van công nghiệp tại Việt Nam. Với hơn 20 năm kinh nghiệm, Đại Nam tự hào mang đến cho khách hàng những giải pháp toàn diện về van bướm tay gạt, đáp ứng mọi yêu cầu kỹ thuật của các công trình.
Khi hợp tác với Công ty CP Khoa học công nghiệp Đại Nam, quý khách hàng sẽ nhận được những lợi ích vượt trội như:
- Sản phẩm đa dạng, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng với chất lượng được kiểm định nghiêm ngặt.
- Giá thành cạnh tranh, chiết khấu cao khi mua với số lượng lớn.
- Đội ngũ tư vấn nhiệt tình, am hiểu sâu về sản phẩm, sẵn sàng hỗ trợ khách hàng 24/7.
- Chính sách bảo hành, hậu mãi và dịch vụ bảo trì chuyên nghiệp, tận tâm.
- Giao hàng nhanh chóng, đúng hẹn trên toàn quốc.
Để được báo giá chi tiết về các sản phẩm van bướm tay gạt , vui lòng liên hệ:
Công ty CP Khoa học công nghiệp Đại Nam
- Địa chỉ: P303, Tầng 3, Tòa Nhà An Bình 1, số 3 Trần Nguyên Đán, P. Định Công, Q. Hoàng Mai, Hà Nội
- Điện thoại: 0383478272
- Email: dainam@dainamco.vn
